صفحه نگاه نخست: امير ساعدي‌داريان* - برجام که نهايي شد، همه از احتمال نقض آن از سوي ايران سخن مي‌گفتند؛ تلاش براي فرار هسته‌اي شکستن سقف تعيين‌شده براي غني‌سازي اورانيوم، فعاليت پنهاني در سايت‌هاي اعلام‌نشده و هر آنچه خلاف توافق هسته‌اي ميان ايران و شش قدرت جهان بود.
اما آنچه امروز با گذشت حدود دو سال از اين توافق شاهدش هستيم، نگراني جهاني از احتمال نقض برجام توسط همان طرفي است که به اين لفاظي‌ها دامن مي‌زد؛ ايالات متحده آمريکا. باراک اوباما، رييس‌جمهور سابق آمريکا و جان کري، وزير خارجه‌اش حاميان اصلي اين توافق در جامعه سياسي آمريکا بودند اما دونالد ترامپ از همان روزهاي ابتدايي آغاز به‌کار خود به‌عنوان رييس‌جمهور از پاره کردن برجام سخن به ميان آورد.
حال به نظر مي‌رسد زمان موعود براي اجرايي کردن اين وعده رسيده؛ ترامپ که تاکنون دوبار پايبندي ايران به توافق هسته‌اي را تاييد کرده، قصد دارد پانزدهم اکتبر گزارش عدم پايبندي ايران را راهي کنگره کند؛ اقدامي که کنگره را در معرض يک تصميم‌گيري مهم قرار مي‌دهد. اگر کنگره ظرف 60 روزي که فرصت دارد، تصميم به اعمال دوباره تحريم‌هاي پيش از برجام بگيرد، تمام تلاش‌ها و مذاکرات براي رسيدن به توافقي که ميراث سياست خارجي دولت قبلي آمريکا محسوب مي‌شد، بر باد خواهد رفت.نکته قابل توجه در مورد برجام اين است که به گفته کارشناسان اين توافق در راستاي منافع آمريکاست همان‌طور که جيمز ماتيس، وزير دفاع آمريکا طي هفته گذشته در حضور کنگره گفت: «برجام توافقي است که رييس‌جمهور بايد ماندن در آن را مدنظر قرار دهد». از اين نکته مهم‌تر اينکه براساس گزارش آژانس بين‌المللي انرژي اتمي، ايران به مفاد توافق پايبند است. اما مشکل اينجاست که ترامپ و مشاورانش هيچ اعتقادي به اينکه عدم تاييد پايبندي ايران به برجام منجر به نقض آن، اعمال دوباره تحريم‌ها و ازسرگيري فعاليت‌هاي هسته‌اي از سوي ايران مي‌شود، ندارند. از نظر آنها اعلام عدم پايبندي ايران منجر به انجام مذاکرات مجدد و ارتقاي توافق فعلي مي‌شود.
مساله‌اي که ترامپ و مشاورانش در نظر نگرفته‌اند، اين است که چرا ايران بايد مذاکره براي يک توافق جديد با نمايندگاني از آمريکا را بپذيرد آن هم زماني که اين کشور تلاش مي‌کند توافقي که همين دو سال پيش به امضا رسيده بود را نقض کند؟ و چرا متحدان آمريکا بايد با اين ترفند همراه شوند؟ چنين تصميمي از طرف آنها بعيد است. از ژانويه 2016 تاکنون تعداد هيات‌هاي تجاري اروپايي که براي ورود به بازار ايران وارد خاک کشورمان شده‌اند، قابل شمارش نيست. يونيت اينترنشنال ترکيه، سينوپک چين، رويال‌داچ‌شل انگليس، گروه شرکت‌هاي MECI سوئيس، پژو سيتروئن و رنوي فرانسه، ايرباس، فولکس‌واگن آلمان، بوئينگ آمريکا و زيمنس از جمله شرکت‌هاي بزرگي هستند که در تلاش براي ورود به بازار ايران گوي سبقت را از رقباي خود ربوده‌اند.
يکي از عمده دلايلي که مقامات اروپايي رايزني و گفت‌وگو براي ممانعت از نابود شدن برجام به دست ترامپ را آغاز کرده‌اند، همين بازار بزرگ و رقابت‌پذير است. هلگا اشميد، دبيرکل سرويس اقدام خارجي اتحاديه اروپا در سخنراني خود در انجمن ايران- اروپا گفت: «توافق هسته‌اي ايران نتيجه‌بخش بوده و جهان بدون وجود اين توافق ثبات کنوني خود را از دست خواهد داد.» طرف‌هاي اروپايي توافق- آلمان، انگليس و فرانسه- نه‌تنها با اعلام عدم پايبندي ايران مخالف هستند حتي منطق ترامپ براي مذاکره مجدد در مورد برنامه هسته‌اي ايران را رد مي‌کنند و آن را فقط يک توهم مي‌دانند. اشميد در ادامه سخنانش گفت: «ما اروپايي‌ها هر کاري لازم باشد براي حفظ اين توافق انجام مي‌دهيم.»
در اين شرايط واضح است که با قرار گرفتن طرف‌هاي اروپايي در کنار روسيه و چين که از همان ابتدا حامي برجام بودند، آمريکا در انزوايي قرار مي‌گيرد که به دست خود ايجاد کرده و جهان منهاي آمريکا به تعهداتش در چارچوب برجام ادامه خواهد داد. اگر خروج آمريکا از توافق با اعمال دوباره تحريم‌ها عليه ايران همراه باشد، باز هم اين ايالات متحده است که منزوي خواهد شد چراکه احتمال همراهي طرف‌هاي اروپايي با آمريکا عليه ايران پس از توافق هسته‌اي بسيار کاهش يافته است.
لينک اين خبر در:
دوشنبه 17 مهر 1396